Voedingsbehoeften in de eerste 1.000 dagen

1. Aandachtspunten tijdens de zwangerschap

De voeding van de zwangere vrouw speelt een belangrijke rol voor de goede ontwikkeling van de foetus.

De inname van foliumzuur van bij het begin van de zwangerschap wordt sterk aanbevolen, maar ook de behoefte aan vooral omega 3, jodium, ijzer, calcium en vitamine D mag niet verwaarloosd worden.

Er werd aangetoond dat problemen van ondervoeding bij de zwangere vrouw tijdens de verschillende trimesters van de zwangerschap, kunnen leiden tot problemen van overgewicht bij de kinderen wanneer ze de volwassen leeftijd bereiken. Het is belangrijk om zwangere vrouwen hiervan bewust te maken.

2. Aandachtspunten na de geboorte tot 2 jaar

Bij de geboorte krijgt de zuigeling uitsluitend melkvoeding in de vorm van ofwel moedermelk, ofwel flesvoeding. Die melk dekt alle voedingsbehoeften tot de leeftijd van 4 tot 6 maanden. Tijdens deze periode, en ook in de belangrijk periode van de voedingsdiversificatie, zijn dit aandachtspunten:

Belang van vetten:

Deze zijn noodzakelijk voor de goede ontwikkeling van de zuigeling en voldoende aanwezig in de melkvoeding die de baby in de eerste maanden krijgt. Wanneer de melkvoeding afgebouwd wordt, moeten de vetten opgenomen worden via de aanwezige vetstoffen in de vaste voeding. Een variatie aan oliën is bijvoorbeeld goed voor de ontwikkeling van het zenuwstelsel. De inname van bepaalde vetzuren (waaronder de essentiële enkelvoudig en meervoudig onverzadigde omega-vetzuren) is bovendien belangrijk voor de goede werking van sommige vitale functies. Tussen 0 en 6 maanden zouden de vetten tussen de 40 en 50% van de totale energie-inname moeten vertegenwoordigen, vervolgens 40% tussen 7 en 12 maanden en 35 tot 40 % tussen 1 en 3 jaar.
Eiwitten in aangepaste hoeveelheden:

Deze macrovoedingsstoffen zijn essentieel in meerdere opzichten, net zoals de vetten en de koolhydraten. Eiwitten vinden we vooral in producten van dierlijke (vlees, vis, eieren en zuivelproducten) en plantaardige oorsprong (peulvruchten, noten, zaden en graanproducten). Vlees wordt doorgaans gegeven vanaf de leeftijd van 6 tot 8 maanden. Het is belangrijk voor de ontwikkeling van het organisme, maar beperk de hoeveelheden om een te grote inname te vermijden. Een teveel aan eiwitten in de eerste levensjaren kan schadelijk zijn en op lange termijn een risico op overgewicht inhouden.
Neen tegen suiker:

Overdadige suikerconsumptie vanaf de eerste levensjaren (en in de verwekkingsfase) is een van de factoren van overgewicht. Het kan de oorzaak zijn van een verminderde opname van calcium uit de voeding, van een verhoogde cholesterolspiegel en een nefast effect hebben op de glycemische- en insulinerespons. De recentste richtlijnen van het Office de la Naissance et de l’Enfance (ONE) en de Wereldgezondheidsorganisatie neigen naar een verbod van suiker tot de leeftijd van 2 jaar.
Vezels en andere essentiële voedingsstoffen:

Vezels dragen bij tot een goede darmwerking. Er bestaat geen helder geformuleerde aanbeveling door de Hoge Gezondheidsraad in verband met de inname van voedingsvezels voor de leeftijd van 1 jaar. Voor de leeftijd van 1 tot 3 jaar is de aanbeveling daarentegen 10 g/dag. We vermelden ook de aanbevelingen voor de inname van calcium, ijzer, fosfor, zink.

3. Extra aandacht tijdens de periode van voedingsdiversificatie (4-6 maanden)

De fase van de voedingsdiversificatie begint doorgaans tussen de leeftijd van 4 en 6 maanden. Men beschouwt deze periode als kritiek, omdat ze later aanleiding kan geven tot een vatbaarheid voor problemen met overgewicht.

Naast het voorzien van gezonde, gevarieerde en aangepaste voeding, moeten de ouders vooral inzetten op herhaling. Door te diversifiëren leren kinderen wennen aan smaken en texturen. Voor de ouders vormt dit een cruciale stap, die soms geduld en doorzettingsvermogen vergt. Ouders met een kind dat geen zin heeft om zaken te proeven, kunnen proberen om de voeding op een speelse manier aan te bieden. Bijvoorbeeld door tekeningen te maken op het bord met de verschillende voedingsmiddelen.

Via voedingsdiversificatie kan men een maximum aan voedingsmiddelen laten ontdekken én aanvaarden. Het helpt ook bij de preventie van de angst om nieuwe dingen te proeven, die bij tot 80% van de kinderen rond de leeftijd van 3 jaar zou voorkomen. De positieve ingesteldheid van de ouders en het feit van aangepaste voeding herhaaldelijk aan te bieden, vormen dan ook twee essentiële elementen in deze fase.

De begeleiding van de ouders tijdens de eerste 1.000 dagen

De bewustwording rond voedingskwesties is van vitaal belang vanaf de verwekking. De diëtist, maar bijvoorbeeld ook de gynaecoloog, moet de aanstaande mama informeren over de risico’s van ondervoeding tijdens de zwangerschap en na de geboorte. Net zoals er een erfelijke aanleg bestaat voor overgewicht, bestaat die ook voor eetpatronen.

Visuele tools vormen een prima communicatiemiddel om zowel ouders als kinderen te informeren. Het zien van de hoeveelheid suiker in een frisdrank zegt veel meer dan alleen maar de informatie op het etiket lezen.

ONE biedt voor elke leeftijdscategorie zakboekjes aan met de voedingsbehoeften van kinderen. Het is wel van belang dat de voeding binnen een breder kader bekeken wordt, dan enkel de maaltijden. In welke omstandigheden wordt er gegeten? Heeft het kind een zittend gedrag? Wat is de rol van beeldschermen bij dit gedrag in de gezinscontext?

De diëtist vervult bij het jonge kind en zijn ouders vooral een begeleidende rol, zonder oordeel te vellen. Een probleem met voeding kan ook een teken zijn van sensorische dysoraliteit. Dat komt vaker voor dan men denkt en vraagt een specifieke aanpak. Daarbij voorziet men – zoals wel vaker – een multidisciplinaire aanpak van het overgewicht.

Bronnen:

ONE (Office de la Naissance et de l’Enfance):
www.one.be/public/broc...

www.one.be/fileadmin/u...

Centre de Ressources et d'Informations Nutritionnelles :
www.cerin.org/articles...

Hoge Gezondheidsraad:

www.health.belgium.be/...

Inhoud artikel

Experten aan het woord

1. Aandachtspunten tijdens de zwangerschap

2. Aandachtspunten na de geboorte tot 2 jaar

3. Extra aandacht tijdens de periode van voedingsdiversificatie (4-6 maanden)

De begeleiding van de ouders tijdens de eerste 1.000 dagen

Dit artikel is exclusief voor leden