Bariatrische ingreep: dit moet je er als diëtist over weten

1. Wanneer wordt er beslist om een bariatrische ingreep uit te voeren?

De beslissing om over te gaan tot een bariatrische ingreep start bij de huisarts. Met een verwijsbrief in de hand gaat de patiënt naar de obesitaskliniek. Daar vindt een intakegesprek plaats met een psycholoog, diëtist en endocrinoloog. Na dit traject wordt het stappenplan besproken tijdens een multidisciplinair overleg. Als de obesitaskliniek de patiënt als een goede kandidaat ziet én de patiënt voldoet aan de wettelijke richtlijnen, wordt de chirurg ingeschakeld voor een gesprek. Daarna wordt het traject verder uitgestippeld richting een bariatrische ingreep.

2. Aan welke criteria moet een patiënt voldoen om in aanmerking te komen voor een bariatrische ingreep?

Met een BMI boven de 40 kg/m² komt een patiënt in aanmerking voor een bariatrische ingreep. Net als een BMI van 35 kg/m², maar dan komen daar nog enkele comorbiditeiten bij. Denk aan diabetes type 2, slaapapneu of arteriële hypertensie, behandeld met minstens drie antihypertensiva. Ter info: bijkomend moet de patiënt minstens gedurende één jaar een gedocumenteerde dieetbehandeling hebben gevolgd zonder blijvend succes en moet er een multidisciplinair gunstig advies geformuleerd worden door een chirurg, een endocrinoloog, een klinisch psycholoog of psychiater en een diëtist(e).

Zowel bij een BMI boven 40 als een BMI van 35 + comorbiditeiten gaan we altijd de dieetgeschiedenis na. Heeft de patiënt nog geen dieet gevolgd? Dan gaan we niet meteen een ingreep voorstellen. Lukt gewichtsverlies bijvoorbeeld ook met medicatie? Of met het volgen van een dieet? Fysieke oefeningen? Of een combinatie? We gaan die mogelijkheden altijd eerst verder bekijken en onderzoeken. Er moet altijd een dieetvoorgeschiedenis zijn.

3. Hoe kan een diëtist de patiënt helpen bij de voorbereiding op de ingreep?

Als diëtist kan je erg inspelen op de levensstijlaanpassingen die moeten gerealiseerd worden, zowel voor als na de operatie. Denk aan:

1. Traag eten en goed kauwen.
   
2. Kleine, frequente maaltijden: de patiënt moet zes keer per dag eten.
3. De scheiding tussen vast en vloeibaar bewaren: 30 minuten voor en na de maaltijd niet drinken;
4. Uitleg geven over wat eiwitten zijn en waar je ze na de ingreep uithaalt. Als vrouw moet je aan 60 g eiwitten geraken, als man aan 70 g per dag. Dit is belangrijk omdat per kilo de patiënt afvalt, hij ook een halve kilo verliest aan spiermassa. De eiwitten helpen om de spieren te onderhouden én geven bij een maaltijd ook een meer verzadigd gevoel.

4. Zijn er bepaalde voedingsmiddelen die de patiënt voor de operatie niet meer mag eten?

Twee weken voor de operatie moet de patiënt starten met een pre-operatief dieet. Dat is een eiwitrijk, koolhydraat- en vetarm dieet. De patiënt schakelt over op proteïneshakes. Tussendoor mogen ze nog wel groenten eten. Of soep bijvoorbeeld. Maar let op: koolhydraatrijke groenten, laten ze beter links liggen. Eén warme maaltijd per dag is ook toegestaan. Hier maakt de patiënt de combinatie van 100 à 120 g vlees, vis of kip én toegestane groenten.

Dit dieet (van ongeveer 800 calorieën per dag) zal de lever doen krimpen, waardoor de operatie voor de chirurg makkelijker zal verlopen. Een ander voordeel van het dieet is dat de patiënt al iets van gewicht verliest.

Het wordt ook aangeraden om met het nemen van een multivitaminen- en mineralenpreparaat te starten, twee weken voor de operatie. De multivitaminen moet men levenslang innemen, die spelen in op tekorten die vaak optreden bij patiënten met een bariatrische ingreep. Denk aan vitamine B12 of ijzer bijvoorbeeld.